Wpływ szczepień przeciwkrztuścowych na umieralność dzieci w Polsce

Nadszedł czas, aby rozprawić się z legendą o wpływie szczepień przeciwkrztuścowych na umieralność polskich dzieci, a zwłaszcza polskich niemowląt. Na portalu wydzialszczepien.pl umieszczono takie oto stwierdzenie:

„Krztusiec występował niegdyś o wiele częściej. Był jedną z najgroźniejszych chorób okresu dziecięcego, powodując śmierć zwłaszcza wielu niemowląt. W latach 60 zastosowano pierwszy raz na szeroką skalę szczepionki i śmiertelność spadła.”

Źródło: portal wydzialszczepien.pl

Ta półprawda powielana jest bardzo często przez wykształconych polskich celebrytów sceny wakcynologicznej, np. dr n med Pawła Grzesiowskiego:

„Np. przed wprowadzeniem szczepień w 1960 r. na krztusiec w Polsce zachorowało ok. 100 tys. dzieci, a ok. 40 zmarło. Dziś dzięki szczepieniom nie ma śmiertelnych przypadków krztuśca, ….”

Źródło: „Szczepić czy nie szczepić” portal mamazone.pl

Nie wiadomo na ile dr P. Grzesiowski miał wpływ na autoryzację tych słów, ale 40 zgonów dzieci w 1960 roku to liczba zdecydowanie zaniżona. Wymienione powyżej dwa przykłady półprawd o związku między szczepieniami a śmiertelnością krztuśca mogą zostać opacznie zrozumiane przez np. przeciętnego czytelnika portalu mamazone.

Przyjrzyjmy się uważnie umieralności niemowląt od 1950 do 1959 roku, a także po 1960 roku, czyli po rozpoczęciu szczepień preparatami DTP u dzieci w 3-12 miesiącu życia:

Poniżej tabele z danymi o ilości zgonów i umieralnośći wśród polskich dzieci chorujących na krztusiec w latach 1950-1965.

(w originale druga tabela znajduje się pod pierwszą tabelą)

Dane przedstawione powyżej są z pewnością niekompletne, jednak trend można zinterpretować tylko w jeden sposób:

  • we wszystkich grupach spadek umieralności rozpoczął się na wiele lat przed wprowadzeniem szczepień w 1960 roku,
  • a w okresie po wprowadzaniu szczepień umieralność spadała w takim samym tempie jak przed 1960 rokiem.

Warto wiedzieć, że mimo utrzymującej się wysokiej zapadalność w całej Polsce w wielu miastach wojewódzkich udało się sprowadzić liczbę zgonów do zera lub prawie do zera już w drugiej połowie lat 50 XX wieku:

Co w takim razie odegrało kluczową rolę na spadek umieralności polskich dzieci chorujących na krztusiec? Odpowiedź poniżej:

  • poprawa warunków socjalno-ekonomicznych ludności doprowadziła do spadku ilości ciężkich przypadków krztuśca i ilości hospitalizacji,
  • poprawa dostępu do służby zdrowia,
  • poprawa skuteczności leczenia szpitalnego ciężkich przypadków choroby np. dla niemowląt 0-6 miesięcy ilość zgonów wśród hospitalizowanych dzieci spadła z 18,5% w latach 1948-1952 do 3% w latach 1955-1960, pozostałe dane z tego okresu poniżej:

Źródło: „Krztusiec”, Szczepańska 1962

Wnioski

Na podstawie powyższych faktów można wysunąć wniosek, że wpływ szczepień wprowadzonych w 1960 roku na spadek umieralności polskich dzieci był relatywnie niewielki. Nie przeszkadza to jednak celebrytom wakcynologicznym w rozpowszechnianiu półprawd błędnie sugerujących wielki wpływ szczepień przeciwkrztuścowych na umieralność z powodu tej choroby.